Tra từ Nguyễn Trọng Trí - Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)

(Quí sửu 1912 - Canh thìn 1940)

Nhà thơ, bút danh Hàn Mạc Tử, còn có các bút hiệu: Phong Trần, Lệ Thanh, Minh Duệ Thị. Về bút danh Hàn Mạc Tử nguyên trước là Hàn Mạc Tử, có nghĩa là bức rèm lạnh. người bạn thơ là Quách Tấn dí dỏm bảo ông:" Đã có rèm thì thêm bóng nguyệt vào. Hỏi còn cảnh nào nên thơ bằng"! Ông hiểu ra, thêm dấu ngữa vào chữ A, Hàn Mạc hóa ra" Hàn Mặc" và Hàn Mạc Tử có nghĩa là Chàng Bút Mực. Còn bút hiệu Lệ Thanh là ghép chữ đầu của nơi sinh là Lệ Mĩ và chữ đầu của chính quán: Thanh Tân

Ông sinh ngày 22-9-1912 tại Lệ Mĩ (Đồng Hới) tỉnh Quảng Bình, con ông Nguyễn Văn Toản và bà Nguyễn Thị Duy. Tổ tiên vốn họ Phạm và quê quán ở Thanh Hóa. Ông cố tên Phạm Chương liên can về quốc sự, gia đình bị truy nã, nên người con là Phạm Bồi trốn vào Thừa Thiên đổi ra họ Nguyễn, theo họ mẹ. Thân sinh ông (Nguyễn Văn Toản) là con trưởng cụ Phạm Bồi tức Nguyễn Bồi

Từ năm 1930-1931, ông làm thơ và bắt đầu có tiếng, nhất là có mấy bài Đường luật như Thức Khuya được Phan Bội Châu khen và họa lại

Non sông bốn mặt ngủ mơ màng,

Thức chi mình ta dạ chăng an

Bóng nguyệt leo song sờ sẫm gối,

Gió thu lọt cưa cọ mài chăn

Khóc dùm thân thế hoa rơi lệ,

Buồn giúp công danh dế dạo đàn

Chổi đập nôm na vài điệu cũ

Năm canh tâm sự vẫn chưa tàn

Phan Bội Châu họa:

Chợ lợi trường danh tí chẳng màng,

Sao ăn không ngọt ngủ không an?

Trăn năn ngán đó tuồng dâu bê,

Muôn họ nhờ ai bạn chiếu chăn

Cửa sấm gớm ghe người đánh trống,

Tai trâu mỏi mệt khách đưa đàn

Lòng sen đằng đẵng tơ sen vướng,

Mưa gió bao phen gộc chẳng tàn

Ông làm việc ở sở Đạc điền Qui Nhơn (1932), thỉnh thoảng gởi thơ đăng ở tuần báo Phụ nữ Tân văn trong Nam, ký tắt với bút hiệu P.T. Qui Nhơn

Đầu năm 1935 ông xin thôi việc, rồi vào Sài Gòn, giữ trang văn chương ở các báo Sài Gòn, Công Luận, Tân Thời, Trong khuê phòng

Được một năm, ông trở về Qui Nhơn, rồi mắc bệnh phong, điều trị tại nhà khá lâu không hết, ông bị cưỡng bức vào nhà thương Qui Hòa. Chẳng bao lâu ông mất vào ngày 11-11-1940, hưởng dương 28 tuổi

Ông còn để lại mấy tập thơ xuất sắc:

- Gái quê, xuất bản 1936

- Thơ Hàn Mạc Tử (1957)

Người bạn thơ Quách Tấn mộng thấy Hàn Mạc Tử:

"Ôi Lệ Thanh! Ôi Lệ Thanh!

Một giấc trưa nay lại gặp mình

Nhan sắc châu sa màu phú quí,

Tài ba bút trổ nét tinh anh

Rượu tần thu cũ say sưa chuyện,

Hương lạ trời cao bát ngát tình